Η Πραγματικότητα των Δημόσιων Συμβάσεων στην Ελλάδα

Σύμφωνα με τα στοιχεία που προκύπτουν από την κρατική διοίκηση και τις τοπικές αρχές, οι απευθείας αναθέσεις αποτελούν τον κυρίαρχο τρόπο ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων. Στην πραγματικότητα, 3 στις 4 συμβάσεις ανατίθενται μέσω αυτής της διαδικασίας.

Παρά τις συνεχείς επικρίσεις και τις παρατηρήσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου,η πρακτική των απευθείας αναθέσεων σε ημετέρους φαίνεται να είναι ο κανόνας στη διαχείριση του δημοσίου χρήματος. Από τα επίσημα δεδομένα του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ), κατά το πεντάμηνο Ιανουαρίου – Μαΐου 2025 υπογράφηκαν συνολικά 95.610 συμβάσεις μεταξύ κρατικών φορέων και ιδιωτών προμηθευτών, αξίας περίπου 7,76 δισ. ευρώ.

Αυτές οι συμβάσεις προήλθαν από 1.570 διαφορετικές αναθέτουσες αρχές όπως κράτος, νοσοκομεία και δήμοι, με συμμετοχή συνολικά 29.849 αναδόχων. Ωστόσο, εντυπωσιακό είναι ότι από αυτές τις συμβάσεις οι 70.944 ή ποσοστό που αγγίζει το 74,2% δόθηκαν μέσω απευθείας ανάθεσης χωρίς τη διεξαγωγή διαγωνισμού.

Η συνολική αξία των συμβάσεων που δόθηκαν με αυτή τη μέθοδο ανέρχεται σε περίπου 1,04 δισ. ευρώ ή αλλιώς στο 13,4% του συνόλου των αναθέσεων για την ίδια περίοδο. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η χρήση της απευθείας ανάθεσης παρουσίασε μεγάλη αύξηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 αλλά έχει παραμείνει σε υψηλά επίπεδα ακόμα και μετά την κρίση αυτή χωρίς σαφή δικαιολογία.

Αυτό οδηγεί στη συνέχιση της καλλιέργειας φαινομένων διαφθοράς καθώς πρόσφατα αυξήθηκε το όριο για τις απευθείες αναθέσεις από τα 20.000 στα 30.000 ευρώ για έργα ή προμήθειες που μπορούν να εκτελούνται χωρίς διαγωνισμό.

Ενώ η διαδικασία αυτή θα έπρεπε να διευκολύνει τους κρατικούς φορείς στην άμεση προμήθεια αγαθών όπως φάρμακα όταν υπάρχει επείγουσα ανάγκη, στην πράξη έχει γίνει ο κανόνας καθώς πολλοί φορείς επιλέγουν συστηματικά αυτήν τη μέθοδο ακόμη και για έργα που μπορούν να σχεδιαστούν εκ των προτέρων.

Επιπλέον πολλές φορές έργα ή προμήθειες που ξεπερνούν τον προϋπολογισμό των €30k «σπάνε» σε μικρότερα τμήματα ώστε να χωρέσουν στις διαδικασίες απευθείας ανάθεση.

Aναλυτικά Στοιχεία Δημόσιων Συμβάσεων

• Aνοιχτή διαδικασία: Υπογράφηκαν συνολικά 13.335 συμβάσεις (13,9%) αξίας €3,9 δισ., αντιπροσωπεύοντας το μισό περίπου της συνολικής αξίας.
• Sυμβάσεις με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση: Ανήλθαν στις 2.763 (2,8%) με αξία €1,3 δισ.
• Aπευθείες Αναθέσεις: Ήταν στο σύνολο τους οι πιο πολλές με αριθμό στατιστικά:
  – Σύνολο: 70.944 (74%)
  – Αξία: €1 δις (13%)
• Sυμβολαιακές συμφωνίες ανταγωνιστικού διάλογου:: μόλις133 (0 ,1 %) αξία €897 εκατ..
• Kλειστή Διαδικασία:: Ανατέθηκαν1497(0 ,7 % ) αρκούντως ελαφρού κόστους .